Bài viết sau được lược dịch và là một phần từ quyển sách “Personality Isn’t Permanent” do Dr Benjamin Hardy – nhà tâm lý học tổ chức và tác giả đầu sách bán chạy “Willpower doesn’t work” – làm tác giả. Trong tác phẩm này, Dr Benjamin cho rằng các bài kiểm tra tính cách nổi tiếng là vô nghĩa và có thể khiến bạn, thay vì hiểu và thay đổi bản thân, tự gắn mác không chỉ cho mình và cả những người khác.
Trong cuốn sách năm xuất bản năm 2018 “The Personality Brokers: The Strange History of Myers-Briggs and the Birth of the Personality Testing“, tiến sĩ Merve Emre giải thích rằng các bài kiểm tra tính cách là ngành công nghiệp trị giá 2 tỷ đô la, với bài kiểm tra Myers-Briggs (MBTI) là phương thức phổ biến nhất. Điều thật sự thú vị là cả Katharine Briggs và con gái của cô, Isabel Myers, đều không được đào tạo về tâm lý học, tâm thần học. Họ cũng chưa bao giờ làm việc trong phòng thí nghiệm hoặc tổ chức giáo dục, học thuật. Ở thời của họ, việc tiếp cận giáo dục đại học bị giới hạn, chính vì thế họ đã phát triển hệ thống của riêng mình tại nhà, thay vì nghiên cứu một cách khoa học bài bản tại phòng thí nghiệm hay trường đại học.
Theo Briggs, một người có thể đặt mình vào rất nhiều hoàn cảnh gây ra nỗi đau tâm lý khi cố gắng giải quyết tính không tương thích giữa người với người. Thay vì cố gắng thay đổi bản thân, Briggs đề xuất rằng sự khác biệt trong cách mà mọi người phản ứng là bẩm sinh và không thể thay đổi. Đó là những yếu tố đã được gán chặt vào mỗi người để được nhận biết và thích ứng. Chính vì thế, thay vì cải thiện bản thân, bạn chỉ nên chấp nhận chính mình và những người khác cũng thế. Briggs qua đó hình thành nên tư duy cố định (fixed mindset) và con người và bạn có thể nhận thấy những điều này thông qua học thuyết của công thy The Myers-Briggs.
Điều thú vị là, nghiên cứu gần đây hơn cho thấy 90% số người tham gia khảo sát muốn thay đổi tính cách của họ. Điều này cũng khá dễ hiểu bởi là con người, ai cũng mong muốn cải thiện bản thân mình. Tuy nhiên, lý thuyết phi khoa học của Briggs có thể khiến nhiều người tin rằng họ không thể thay đổi, và bởi lẽ các tính cách cốt lõi của họ là không có tính linh hoạt. Chính vì thế, các bài kiểm tra tính cách cũng là một cách để hình thành tư duy fixed mindset
Personality Test – Phân loại có thể khiến bạn lạc lối
Đây là những gì có thể xảy ra khi bạn thật sự nghiêm túc thực hiện bài kiểm tra tính cách: Bạn chấp bản thân mình thuộc về một nhóm tính cách A dựa trên kết quả bài kiểm tra. Nhóm A này sau đó trở thành một phần bản sắc của chính bạn, là cách bạn nghĩ hay nói về bản thân mình, và cũng là cơ sở để bạn đưa ra những lời bào chữa, biện hộ cho chính mình khi gặp phải chỉ trích. Điều này cũng được chính James Clear, tác giả đầu sách nổi tiếng The Atomic Habit, khẳng định:
Khi một ý tưởng được trân trọng quá mức, nó càng dễ dàng bám rễ với bản sắc của mỗi người và chúng ta sẽ bảo vệ chúng một cách mạnh mẽ hơn trước những lời chỉ trích
James Clear
Trong khi đó, Paul Graham – nhà đầu tư mạo hiểm nổi tiếng – cũng khẳng định rằng bạn càng tạo ra nhiều cái mác dán cho chính mình, bạn cả trở nên ngu ngốc với những cái mác ấy.
Đơn giản mà nói thì, các bài kiểm tra tính cách đưa ra hàng loạt câu hỏi để xác định bạn thuộc nhóm tính cách cụ thể, nhóm tính cách đó tạo ra một góc nhìn hạn hẹp về chính bạn, qua đó làm bạn thiếu tỉnh táo khi nhìn nhận về chính mình. Điều này có thể được lý giải bằng giải thích của Ellen Langer – nhà tâm lý học tại đại học Havard, về việc khi một điều gì đó được trình bày như một sự thật, được chấp nhận, tiếp thu thì những góc nhìn khác thậm chí còn không được xem xét.
Rất nhiều nghiên cứu cho thấy rằng việc phân nhóm tính cách hay chẩn đoán có thể hữu ích cho những người thực hành vật lý trị liệu. Tuy nhiên, những nhóm tích cách này không nên được gán cho khách hàng, hay nói cách khác là mỗi người chúng ta bởi lẽ, như trình bày ở trên, chúng sẽ được chính chúng ta gán vào chính bản thân mình, qua đó tự giới hạn khả năng tự thay đổi, phát triển.
Các bài kiểm tra phân loại tính cách không có cơ sở khoa học
Tiến sĩ Michael Wilmot, một nhà tâm lý học, người nghiên cứu lý thuyết của các bài đánh giá tính cách phát biểu rằng: “Các nhóm tính cách là một đề tài rất hấp dẫn để thảo luận và đề tài này đã là đối tượng yêu thích của công chúng từ rất lâu. Nhưng với khoa học hiện đại, phương thức nghiên cứu chắc chắn, phần lớn các phân loại tính cách trước đây đều không chính xác:
Khái niệm “Tính cách” mang nhiều sắc thái và phức tạp hơn rất nhiều so với những nhóm phân loại quá đơn giản mà ngành công nghiệp này quảng cáo. Nó không phải là những dạng đặc điểm riêng biệt không bị ảnh hưởng bởi hàon cảnh, văn hoá, hành vi và hàng trăm ngàn yếu tố khác. Về điều này, tiến sĩ Katherine Rogers, nhà tâm lý học về tính cách chia sẻ:
Chúng tôi biết rằng tính cách không được phân loại theo kiểu.. Tôi không tin phương pháp Myers và Briggs để nói với tôi về tính cách của chính mình hơn tôi tin tử vi của tôi.”
Katherine Rogers
Điều này cho chúng ta thấy được rằng, các nhà khoa học, tâm lý học đều không tin tưởng và đánh giá cao các bài kiểm tra tính cách hay tử vi, cung hoàng đạo. Họ cũng đều cho rằng các bài kiểm tra tính cách, phân loại chúng là để cho vui bởi lẽ không tồn tại khái niệm loại tính cách. Thay vào đó, lý thuyết Big Five cho rằng tính cách không được xem là loại, mà là cấu thành của 5 yếu tố (Extraversion, Agreeabliness, Conscientnessness, Neuroticism, và Openness to Experience) trong đó mỗi cá thể sẽ có thứ hạng theo phần trăm so với dân số chung. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng điểm số bạn đạt được trên 5 yếu tố này sẽ thay đổi suốt cuộc đời bạn và không cố định
Các bài kiểm tra tính cách dựa trên loại như Myers-Briggs, DISC không dựa trên khoa học bởi lẽ như nói ở trên, hoàn toàn không tồn tại khái niệm tính cách phân loại theo nhóm. Việc phân loại tính cách là một sự đơn giản hoá quá mức và khuôn mẫu, dẫn đến việc gây ảnh hưởng đến cách suy nghĩ cũng như khả năng nhận, thức, thay đổi của chính bạn và người khác.
Nguồn: Business Insider
Nhat Minh Ngo 